Het Capital Asset Pricing Model (CAPM) – DIT MOET JE WETEN!
Demian Linskens -
Capital Asset Pricing Model uitleg
Over beleggen zijn al vele theorieën geschreven, zoals de core-satellite strategie of de moderne portefeuilletheorie, maar ook het Capital Asset Pricing Model.
Misschien heb je al gehoord over het Capital Asset Pricing Model, ook wel het CAPM, maar weet je niet wat dit concreet inhoudt? Deze blog heeft als doel dit model duidelijk te maken op een begrijpbare en praktische manier. Wanneer je deze hebt gelezen, begrijp je de basisopvatting van deze berekeningstool voor financiële analyse en de waardering van aandelen.
Veel beleggingsmogelijkheden bij DEGIRO
DEGIRO biedt een breed assortiment aan aandelen en biedt hierdoor uitkomsten voor iedere belegger. Open nu een account bij DEGIRO en begin met beleggen!
Wat houdt het Capital Asset Pricing Model concreet in?
Het CAPM (Capital Asset Pricing Model) is een begrip in de beleggerswereld. Met dit model kan worden berekend hoeveel rendement een belegger dient te verlangen, wanneer deze een investering maakt op basis van het risico dat hij/zij neemt.
Dit model werd onafhankelijk ontwikkeld door enkele economen (John Lintner, Jan MossinWilliam Sharpe en Treynor) en heeft als basis de befaamde portefeuilletheorie van econoom Harry Markowitz. Het CAPM is gebaseerd op het marktevenwicht en de mate van winstgevendheid van de beschikbare financiële activa. De risico’s van die activa wordt mee in rekening gebracht bij de berekening van de kostprijs van een effect of een hele beleggingsportefeuille.
Het Capital Asset Pricing Model voorspelt het risico van een activum door een onderscheid te maken tussen enerzijds systematisch risico en anderzijds niet-systematisch risico. Een systematisch risico vloeit voort uit de algemene omgeving welke we niet kunnen beheersen zoals, een serie economische, sociale en/of politieke factoren. Een systematisch risico is specifiek voor een bepaald bedrijf of branche.
Het CAPM biedt dus een financiële balans van het divers spectrum van financiële activa. Zo bepaalt onder meer de wisselwerking van vraag en aanbod de prijzen van deze activa, rekening houdend met zowel de mate van winstgevendheid van het activum als het veronderstelde risico.
Wat achtergrond bij het CAPM
Om het CAPM beter te begrijpen, grijpen we even terug naar Harry Markowitz’s portefeuilletheorie (oftewel de ‘moderne’ portefeuilletheorie), welke gebaseerd is op zowel het risico als het rendement van financiële investeringen. Markowitz laat in deze theorie namelijk de voordelen zien van diversificatie van zulke investeringen om de bijhorende risico’s te minimaliseren.
De gedachte achter die diversificatie was om financiële middelen te verspreiden over verschillende industrieën zoals: bouw, industrie, technologieën, gezondheid, natuurlijke hulpbronnen, enz. Markowitz noemde dit geheel ‘een portefeuille’. Bovendien veronderstelde hij dat ‘hoe meer gediversifieerd de portefeuille, hoe beter om de bijhorende risico’s aan te gaan’.
De portefeuilletheorie legt zo nadruk op de waarde van evenwichtige beleggingen binnen de diversificatie van de portefeuille, terwijl dit de prijsdaling doet schommelen. De moderne portefeuillemethode wil beleggingen in diverse markten en periodes diversifiëren om de fluctuaties in de globale winstgevendheid van de portefeuille, en zo ook het risico, op te vangen en te verminderen.
De invloed van het Capital Asset Pricing Model bracht echter een stap voorwaarts te weeg door het rendement van ieder aandeel te maximaliseren en bijgevolg een winstgevendere portefeuille te bekomen. Zo bouwt het Capital Asset Pricing Model de optimale portefeuille op door met de grootste nauwkeurigheid de investeringspercentages in elk activum te bepalen.
Dankzij dit trackrecord wordt het CAPM krachtiger voor bedrijven die zich willen behoeden voor de systematische risicofactoren die kunnen optreden.
Formule van het Capital Asset Pricing Model
Met het CAPM wordt de prijs van een activum en/of een portefeuille berekend. Voor individuele activa gebruikt men de Security Market Line (ofwel SML) – deze symboliseert het voorziene rendement van alle activa in een bepaalde markt als een functie van een ondiversifieerbaar risico en het verband met het te verwachten rendement en het systematisch risico (bèta). Dit heeft als doel weer te geven hoe de markt de waarde van een individueel activum moet ramen ten opzichte van de gehele markt.
Hieronder wordt CAPM-formule praktisch voorgesteld, zodat de betekenis van ieder symbool duidelijk wordt en je eenvoudig de prijs/waarde van een activum kan berekenen:
E(ri) = rf + βim (E(rm) – rf)
- E(ri)staat voor het verwachte rendement op geld op een activum i.
- βim staat voor de bèta (de hoeveelheid risico gerelateerd aan de marktportefeuille), of ook: βim = Cou (ri, rm),
en daarnaast Var (rm) - (E (rm) – rf) staat voor de marktrisicopremie – dit is het extra rendement dat investeerders vereisen om te (kunnen) beleggen in risicovolle activa.
- (rm) staat voor het marktrendement.
- (rf) staat voor het rendement op risicovrije activa: deze wordt meestal gebruikt op een obligatie met een vergelijkbare looptijd als de effectieve levensduur van een te evalueren financiële activum.Bij systematisch risico wordt het te verwachten rendement op een activum vastgesteld met de bèta-waarde als maatstaf.
De prijs van een activum
Als het gewenste rendement E (Ri) wordt berekend volgens het CAPM, kunnen de toekomstige kasstromen die door dat bepaald activum zullen worden gegenereerd, omgezet worden in de netto contante (of cash) waarde gebruikmakend van dat getal, om de prijs van het activum vast te stellen.
Wanneer is een activum nu correct geprijsd? Wanneer de waargenomen prijs overeenstemt met de prijswaarde die werd berekend met het CAPM. Is de prijs hoger dan de verkregen waardering, dan wordt het activum overgewaardeerd. Ligt de prijs lager, dan wordt dat activum ondergewaardeerd.
Vereist rendement voor een bepaald activum met bèta
Bèta symboliseert de specifieke onverenigbare risicogevoeligheid van de markt. Hierbij heeft de markt als geheel een bèta-waarde van 1. Het is vrijwel onmogelijk om het te verwachten rendement van een hele markt te berekenen en daarom worden indexen zoals bijvoorbeeld de Dow Jones gebruikt.
Het CAPM berekent het correcte en benodigde rendement voor het verdisconteren van de kasstromen die een activum zal opbrengen in de toekomst. Het risico van een activum, wordt hierbij ook in rekening gebracht. Een bèta groter dan 1 wil zeggen dat het activum meer risico met zich meebrengt dan het gemiddeld risico voor de totale markt; een bèta lager dan 1 geeft een lager risico aan.
Om die reden dient een activum met een hogere bèta-waarde tegen een hoger tarief verdisconteerd worden, om de investeerder compensatie te bieden voor het (groter) risico dat een bepaald activum (effect) met zich meebrengt. Dit bekrachtigt het principe waarop als belegger wordt vertrouwd: ‘hoe meer risico de belegging inhoudt, hoe hoger het vereiste rendement.’
In goede en gunstige tijden zullen beleggers meer risico nemen en investeren met een hoge bèta, terwijl ze in moeilijke tijden zullen werken met een kleine bèta-waarde.
Risico(‘s) en diversificatie
Portefeuillerisico impliceert systematisch risico – ook wel ondiversifieerbaar risico. Het diversifieerbaar risico is inherent aan ieder afzonderlijk activum. Dit diversificeerbare risico kan verlaagd worden door activa aan de portefeuille toe te voegen die elkaar verzwakken, oftewel door de portefeuille te diversifiëren.
Het systematisch risico daarentegen kan echter niet worden geminimaliseerd. Een rationele belegger zou daarom geen risico’s moeten nemen die diversifieerbaar zijn. Enkel ondiversifieerbaar risico wordt namelijk gecompenseerd binnen de toepassingen van het CAPM. Om die reden dient het vereiste rendement voor een bepaald activum, gekoppeld te worden aan de bijdrage die dat bepaald activum levert aan het globale risico van een portefeuille.
Aannames van het Capital Asset Pricing Model
- Het CAPM doet verschillende veronderstellingen over zowel het gedrag van een bepaalde markt als haar investeerders.
- Globaal genomen zijn beleggers risicomijdende mensen – investeringen die meer risico inhouden zullen ze aangaan als er een hoger rendement kan behaald worden.
- Het model is een statisch model, niet dynamisch. Beleggers zullen de investering overwegen voor slechts één periode, bijvoorbeeld een half jaar.
- Beleggers kijken alleen naar systematisch risico. De markt brengt niet meer of minder rendement voort op activa wegens niet-systematisch risico.
- De opbrengst op activa stemt overeen met een normale, statistische verdeling – wiskundige hoop komt overeen met gerelateerd rendement. De standaarddeviatie – ook wel standaardafwijking – hangt samen met het risiconiveau. Beleggers zijn dan ook bekommerd over de mate waarin een bepaald activum afwijkt van de markt waarbinnen deze staat genoteerd. Om die reden wordt de bèta-waarde gebruikt als maatstaf voor het risico.
- Een markt is perfect concurrerend waarbij iedere investeerder een nutsfunctie uitoefent. Bovendien geniet hij of zij ook van een initiële vermogenstoekenning. Beleggers maximaliseren de opbrengst op hun activa in verhouding tot de markt waarin deze zijn opgenomen.
- Het spectrum aan financiële activa vormt een vaste en bekende, tevens exogene variabele. Dit houdt in dat alle investeerders onmiddellijk en volkomen kosteloos over dezelfde informatie beschikken. Hun verwachtingen over winstgevendheid en risico zijn voor ieder type financieel activum dan ook hetzelfde.
Veel beleggingsmogelijkheden bij DEGIRO
DEGIRO biedt een breed assortiment aan aandelen en biedt hierdoor uitkomsten voor iedere belegger. Open nu een account bij DEGIRO en begin met beleggen!
Nadelen van het CAPM
Het Capital Asset Pricing Model maakt de schatting in de opbrengst van effecten niet correct duidelijk. Empirische studies geven aan dat activa met een kleinere bèta-waarde een hoger rendement kunnen genereren dan het model doet vermoeden.
Dit model impliceert dat alle beleggers over dezelfde informatie beschikken en dat ze er dezelfde gedachten op nahouden over zowel de risico’s als het te verwachten rendement voor ieder activum.
De marktportefeuille omvat alle activa en tevens alle markten – hierbij is ieder activum reëel voor zijn beurswaarde. Aangenomen wordt dat beleggers dan ook geen voorkeur hebben tussen markten en bijhorende activa, en bovendien dat ze activa ook enkel kiezen uitgaande van hun profiel met betrekking tot risico en rendement.
Conclusie
Met het CAPM kan het rendement berekend worden dat van een activum mag verlangd worden om het risico te vergoeden dat de belegger heeft genomen bij de investering in de markt. Je kunt het CAPM beschouwen als de economische hartslag bij het aangaan van het investeringsrisico, waarbij beleggers een hogere opbrengst van hun kapitaal verwachten. Het CAP model is een van de meest cruciale bijdragen in de financiële sector van ondernemingen welke onderhevig is aan de wijzigende systematische risicofactoren van een bepaalde markt.
Het Capital Asset Pricing Model laat toe het benodigde rendement te evalueren als het te verwachten rendement op een financieel effect, net zoals gewone aandelen van een onderneming. Een rationeel investeerder streeft er naar zijn rendement te optimaliseren en gelijktijdig het systematische risico van die investering te minimaliseren en zo de aandelen van een onderneming te behouden en aan te kopen.
Het CAPM wordt nog steeds vaak gebruikt door beleggers. Het is een eenvoudig model voor het beheersen van de opbrengsten van hoge(re) investeringsrisico’s in de markten waaraan je wilt beleggen.
